Zespół końskiego ogona występuje, jakby wbrew swej nazwie najczęściej u psów. W kanale kręgowym psa, na pograniczu odcinka lędźwiowego i krzyżowego układa się nić końcowa (filum terminale) rdzenia kręgowego, która wraz z nerwami rdzeniowymi segmentów lędźwiowych tworzy tzw. „koński ogon” (cauda equina), otoczony oponami. W odcinku tym kanał kręgowy jest spłaszczony grzbietobrzusznie.
Połączenie ostatniego kręgu lędźwiowego i kości krzyżowej poddawane jest dużym obciążeniom jako pogranicze dwóch funkcjonalnych stref kregosłupa. Odcinek lędźwiowy jest miernie ruchomy, a odcinek krzyżowy (kość krzyżowa to trzy kolejne kręgi zrośnięte w jedną całość) zupełnie sztywny. Jeśli obciążenia te stają się zbyt duże ze względu na masę ciała oraz intensywność pracy pojawiają się objawy zwyrodnienia tych struktur i ich deformacje. W szczególności chodzić może o niestabilność (nadwichnięcia) tego połączenia, procesy wytwórcze związane ze zwyrodnienim (artrozą), przepuklinę typu II (rzadziej I) według Hansena.(Co to takiego „przepuklina według Hansena” opisane jest w artykule „Dyskopatia”) Zmiany patologiczne powodujące ucisk na koński ogon wywołują szereg objawów klinicznych, określanych jako „zespół końskiego ogona”.
Zespół końskiego ogona występuje najczęściej u owczarków niemieckich, zdecydowanie częściej u samców niż u suk. Wśród pacjentów dominują psy młode, intensywnie pracujące, w tym psy służbowe.
Właścicieli psów niepokoi bolesność, zwykle zlokalizowana w okolicy lędźwiowo-krzyżowej i zmiany w poruszaniu się; niechęć do skoków, wchodzenia na schody, trudności we wstawaniu. Są to typowyme objawy tej jednostki. W cięższych postaciach zespołu końskiego ogona pojawiają się niedowłady kończyn miednicznych, ogona, problemy z odawaniem moczu w postaci kropelkowania lub trudności z wypieraniem moczu, nietrzymanie kału, czasami samouszkodzenia ciała.
Podstawą rozpoznania jest badanie kliniczne wraz z badaniem neurologicznym, w którym stwierdza się objawy ucisku na nerwy (dolny neuron ruchowy w odcinku lędźwiowo-krzyżowym). Wyniki badania klinicznego muszą być poparte badaniem RTG przeglądowym ujawniającym objawy spondylozy (wyrośla kostne łączące kregi po ich brzusznej stronie), artrozy, przemieszczenia względem siebie i/lub deformacji nasad kręgów, obecnośc kręgów o nietypowej budowie. Badanie RTG przeglądowe może nie wykazywać zmian mimo istnienia zespołu końskiego ogona, stąd potrzeba zastosowania w rozpoznaniu tej choroby mielografii i epidurografii, względnie rezonansu magnetycznego przed podjęciem decyzji o leczeniu operacyjnym. Rycina przedstawia obraz .tylnej części kręgosłupa lędźwiowego i kości krzyżowej w magnetycznym rezonansie jądrowym. Widoczna między innymi przepuklina jądra miażdżystego żową żową zajmująca znaczną część światła kanału kręgowego
Możliwe jest leczenie zachowawcze (leki przeciwbólowe i ograniczenie ruchu przez 3-4 miesiące). W przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego, występowania silnego bólu, a także u psów pracujących, psów z niedowładami, problemami z oddawaniem moczu i nietrzymaniem kału oraz samouszkodzeniami ciała wskazane jest leczenie operacyjne. Polega na odbarczeniu okolicy lędźwiowo-krzyżowej poprzez wykonanie laminektomii (usunięcie części łuków kręgowych) i ewentualnie usunięcia części dysku międzykręgowego. W przypadkach niestabilności połączenia międzykręgowego może zostać zastosowana technika stabilizacji kręgosłupa. Rokowanie w przypadku psów z niedowładami, problemami z mikcją i nietrzymaniem kału oraz samouszkodzeniami ciała jest co najmniej ostrożne.